BİR TABANCANIN 92 YILLIK ÖYKÜSÜ

 Değerli okurlarım, birkaç hafta önce Facebook sayfama koyduğum iki fotoğrafta bir tabancayı takdim etmiştim. Öyküsünü de yazacağımı söylemiştim. Bu sözümü tutuyor ilgili öyküyü sizlerle paylaşıyorum:

Kurtuluş savaşının son günleri yaşanıyordu. Başkomutanlık ve 1. Ordu Karargâhları Alaşehir’de bulunuyordu ama Eskişehir, Kütahya, Simav üzerinden hareket halindeki 2. Ordu ve Komutanı Yakup Şevki Paşa çok gerilerde kalmıştı. Oysa İzmir’e giriş planı bu iki ordunun birlikteliği üzerine düşünülüyordu. Bu bölümü, Altınnokta Yayınevince 2011 yılında yayınlanan “Mustafa Kemal’in Mucize Ordusu” isimli romanımdan okuyalım:

2.Ordu Komutanı Yakup Şevki (Sübaşı) Paşa

“1. Ordu tüm birlikleriyle hemen hedeflerinin arkasında takibe devam ediyordu, ancak 2. Ordu hâlâ hedeflerinin gerisindeydi. Hızlarını arttırmaları, iki ordunun bir an önce bir araya gelebilmeleri için “ 6 Eylül 1922 günü Adala’da olması” emrini almışlardı.

Yolların bozuk, arazinin sarp ve ormanlık olması, üstelik haberleşme zorluğu çekilmesinden dolayı hedeflerine zamanında ulaşamamak, 2. Ordu Komutanı’nın sinirlerini iyice germişti.

Batı Cephesinin verdiği son emre şu yanıtı veriyordu;

“Karargâhım için cephe emrinde hedefler gösterilmiştir. 6 Eylül akşamı Adala’da bulunmak emir buyrulmuş, bu gece Yenişehir’e yetişmek mümkün olmadı, karargâhım 30 Km. geride yürüyüştedir.

17. Tümen karargâhına yalnız Kurmay Başkanı ile ben geldim. Benzin bitti, hayvanlarımız geride. Uşak’tan benzin istedik. Benzini ve binek hayvanlarımızı beklemek zorundayız.

Birkaç günden beri 2. Ordu müdahalelerinize hedef olmaktadır. Bu defa da Ordu Komutanı’nın, ileri birliklerden kilometrelerce ileri gitmesinin istenmesine hiçbir anlam veremedim.

Aslında 2. Ordu’nun ‘ordu’ denecek bir kuvveti kalmadığından Komutan ve karargahı ile bu kadar oynamaya sebep ve anlam yoktur. 2. Ordu Karargâhı’nın lağvını ve benim bir er gibi orduda istihdamımı aracılığınızla, Başkomutan Paşa Hazretlerinden rica ederim.”

Alaşehir’de karargâhta bu yazıyı alan İsmet Paşa, hemen Mustafa Kemal ve Fevzi Paşalara okudu. Birlikte Yakup Şevki Paşa’yı kırmayacak ama şevke getirecek bir yazıyla cevapladılar.

Bu yazı da özetle şöyleydi:

“Ordu karargâhının emredilen yere vasıtasızlıktan varamadığı anlaşılıyor. 2.Ordu, 1.Ordu’dan en az 40 Km. geridedir. Birliklerin bu arayı kapatması yüksek irade ve azminizden beklenir.

Haberleşmenin yetersizliği, yolların bozuk oluşu yüzünden, sizinle bağlantı kurmak için mümkün olduğu kadar önlerde bulunmanız gerekiyor. İleride yığılan Kolorduların yeni bir paylaşımı olasılığı hesaba katılmıştır. Zorunlu olarak en öndeki Tümende bulunmanız yeterlidir.

Düşman, İzmir’de topladığı birliklerle savunmaya karar verirse, iki ordu ile aralıksız hücum etmek kararındayız.”

Romandan da öğrendiğimiz üzere, 6 Eylül 1922 günü akşamüzeri Salihli’ye ulaşan Mustafa Kemal ve Başkomutanlık Karargâhı, 2. Ordu Komutanı, Yakup Şevki Paşa’yı beklemeye başlamışlardı.

Yakup Şevki Paşa mesajında bahsettiği gibi Borlu yakınlarında otomobili için benzin bekliyordu. Neyse ki bölgede “Demirci Akıncıları” adı verilen Kuvayı Milliye mensupları vardı. İşte onlardan biri Borlu’lu Nasuh (Şeyhoğlu) ağa süvari arkadaşları ile Paşanın beklediği benzin bidonlarını Uşak’tan alarak kendisine yetiştirmişlerdi. Üstelik Paşayı Borlu’daki evinde misafir etmişti. Yakup Şevki Paşa da ertesi gün yani 7 Eylül 1922 günü, Mustafa Kemal ve beraberindeki Mareşal Fevzi Çakmak ve İsmet İnönü ile Salihli’nin  Adala Beldesindeki evde buluşarak 3 saatlik bir görüşme yapmışlardı.

Yoluna devam etmesini sağlayacak benzini kendisine ulaştıran Nasuh Ağayı ödüllendirmek için Yakup Şevki Paşa belindeki tabancayı çıkarıp verdi. Önce teşekkür ederek hediyeyi almak istemeyen Nasuh Ağa, ısrara dayanamayıp bu özel silahı Yakup Şevki Paşadan aldı.

İşte öykümüze konu olan bu silah, 1915 yapımı, 7.65 çaplı, normalde 11 mermi alan ama şarjörlüğüne tarak takıldığında mermi sayısı artan Alman yapımı bir tabancadır.

Bugün anılan tabanca, Salihli’de Avukatlık yapan Nasuh Ağanın torunu Ergün Yılmaz’ın üzerine kayıtlıdır.  

Bu arada küçük bir not düşelim Yakup Şevki Paşanın soyadı SÜbaşıdır. Sü eski Türkçede ASKER demektir. Kısacası soyadı Askerbaşıdır,Subaşı değil... 

Bu habere Ulusal basın da ilgi gösterdi ve haberi şöyle yayınladılar:

“Kurtuluş Savaşı'nda hediye edilen silahı nesillerdir saklıyorlar

Salihli'de avukatlık yapan Ergun Yılmaz, "Kurtuluş Savaşı'nda 2. Ordu Komutanı Yakup Şevki Paşa'nın aracına benzin getirdiği" için büyük dedesine verildiğini bildirdiği Alman yapımı tabanca ile dürbünü hatıra olarak nesillerdir saklıyor.

Yılmaz, AA muhabirine yaptığı açıklamada büyük dedesi Nasuh Ağa'ya "Kurtuluş Savaşı" yıllarından hatıra olarak verilen silah ve dürbünü, aile yadigarı olarak 92 yıldır nesillerdir sakladıklarını bildirdi.

Yılmaz, ailesinin büyük dedesinden edindiği bilgiye göre, Kurtuluş Savaşı döneminde Mustafa Kemal liderliğinde orduların İzmir yönüne ilerleyiş planlarını yürütüldüğü Başkomutanlık Karargahı'na giden 2. Ordunun araç benzini Borlu mevkisinde bittiğini, bölgede Kuvai Milliyeci olarak faaliyet yürüten Nasuh Ağa'nın (Şeyhoğlu) da karargaha ulaşılabilmesi için ihtiyaç duyulan yakıtı temin etmek için Uşak'a gittiğini anlattı. Büyük dedesi Nasuh Ağa'nın, yanındaki silah arkadaşlarıyla Uşak'tan yakıtı temin edip döndüğünü ve Yakup Şevki Paşa'nın karargaha yola çıkmasını sağladığını bildiren Yılmaz, paşanın bunun üzerine dedesine '1915 yılı Alman yapımı tabancasını' ve 'dürbününü' hediye ettiğini söyledi.

Bu silah ve dürbünün ailesine büyük dedesi Nasuh Şeyhoğlu'ndan emanet kaldığını olduğunu kaydeden Yılmaz, "Bu silahın öyküsü bazı tarih kitaplarında da yer aldı. Dedem 1882 doğumlu, 1938 de vefat etmiş. Bize emanet ettiği silahı nesilden nesile taşıyoruz. Silahın işlemeleri çok güzel, yaklaşık 100 yıllık tek ve otomatik atış yapabiliyor. Silahı, aile yadigarı olarak nesillerce saklanmasını hedefliyoruz" diye konuştu.

- Silahın duygusal öyküsü var

Salihli Turizm Derneği Başkanı Mustafa Uçar ise silahın öyküsünü "Mustafa Kemal'in Mucize Ordusu" adlı kitabında yazdığını, tarihi olmasının yanı sıra oldukça duygusal bir öyküsünün bulunduğunu vurguladı.

Uçar, silahın hikayesini şöyle anlattı:

"O günlerde Mustafa Kemal Atatürk yani Başkumandanlık karargahı Alaşehir'e ulaşmıştı. Ancak 2. Ordu hala cephe gerisinde bulunuyordu. Amaç ise her iki ordunun 2 ayrı koldan İzmir'e girmesiydi. Mustafa Kemal, Alaşehir'de 2. Ordu komutanı Yakup Şevki Subaşı Paşa'ya telgraf çekip, 2 ordunun birleşmesi için acele edilmesi isteniyor. Yakup Şevki Subaşı Paşa da Mustafa Kemal Atatürk'e cevap niteliğinde bir telgraf göndererek, harita üzerinde gösterilen yolların olmadığını, dağlık ve engebeli arazilerden güçlükle ilerleyebildiklerini söylüyor. Yakup Şevki Subaşı Paşa ayrıca Borlu yakınlarında benzinlerinin tükendiğini, Uşak'tan benzin gelmesini beklediklerini iletiyor. Bölgede 'Demirci Akıncıları' adı verilen Kuvayı Milliye mensupları vardı. İşte onlardan biri Borlu'lu Nasuh (Şeyhoğlu) Ağa süvari arkadaşları ile benzin bidonlarını Uşak'tan alarak kendisine yetiştirmişlerdi. Yoluna devam etmesini sağlayacak benzini kendisine ulaştıran Nasuh Ağayı ödüllendirmek için Yakup Şevki Paşa belindeki tabancayı çıkarıp verdi. Önce teşekkür ederek hediyeyi almak istemeyen Nasuh Ağa, ısrara dayanamayıp bu özel silahı aldı."

    Mustafa Uçar

Araştırmacı Yazar